تغییرات مکانی تبخیر از تشت و مقایسه آن با مدل های برآورد تبخیر در ایران

تبخیر به عنوان پارامتری اساسی در تحقیقات کشاورزی، هیدرولوژی و حفاظت آب و خاک از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مطالعه با استفاده از اطلاعات 61 ایستگاه هواشناسی در سطح کشور، مقادیر تبخیر ماهانه از 9 روش تجربی و نظری برآورد شد. مقایسه تبخیر برآوردی با مقادیر اندازه­گیری شده­ی تشت تبخیر کلاس a نشان داد روش ایوانف در بین روش­های مورد مطالعه هم­خوانی خوبی با داده­های اندازه­گیری شده نشان داد. تبخیر از تشت داشت. بیشترین فراوانی نسبی در روش ایوانف با پوشش حدود 56 درصد از ایستگاه­ها و کمترین آن در روش مارسیانو با پوشش 6/1 درصد ایستگاه­ها بود. بدین ترتیب، روش ایوانف دقت لازم در پیش­بینی تبخیر در نواحی مختلف ایران را دارد. به­منظور برآورد تبخیر در نقاط فاقد اندازه­گیری، پهنه­بندی تبخیر به عنوان یک اصل مهم در برنامه­ریزی­های کلان مدنظر قرار گرفت. برای پهنه­بندی از دو روش زمین آماری کریجینگ ساده و معمولی با مدل­های دایره­ای، کروی، نمایی و گوسین استفاده شد. مقادیر آماره­های میانگین مطلق خطا (mae) و میانگین اریبی خطا (mbe) از مدل­های مختلف میان­یابی، برتری مدل دایره­ای در روش کریجینگ معمولی را نشان داد. مقادیر معیارهای فوق به ترتیب برابر 54/1 و 01/0 میلی­متر در روز به دست آمد. با پهنه­بندی تبخیر در محیط نرم­افزاری arcview براساس مقادیر تبخیر تشت کلاس a و مقادیر حاصل از روش ایوانف در چهار دسته تبخیر، مشخص گردید هم­پوشانی مناسبی بین آن­ها برقرار است. نتایج پهنه­بندی نشان داد مقدار تبخیر واقعی در 33/99 درصد از سطح کشور بیش از 04/4 میلی­متر در روز می­باشد و همین مقدار تبخیر در 43/96 درصد از سطح کشور براساس روش ایوانف حاصل شد. در نهایت تغییرات مکانی تبخیر برآوردی از روش ایوانف با روش پهنه­بندی کریجینگ معمولی، برای کشور ایران قابل توصیه است.